Lipoedeem
Lipoedeem is een aandoening waarbij vetweefsel ongelijkmatig over het lichaam verdeeld is.
Lipoedeem betekent letterlijk ‘vetzwelling’ en staat ook bekend als pijnlijk ‘vetsyndroom’.
Dit is een aangeboren afwijking, de vetcellen trekken meer vocht aan en absorberen net als een spons. Het is een niet vaak voorkomende chronische aandoening van het vetweefsel die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan beide zijden. Er ontstaan plaatselijke vetophopingen met name in de onderste extremiteit; de heupen, dijen, onderbenen en de binnenkant van de knieën.
Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van lipoedeem zijn:
- Hormonale factoren/schildklier
- Overgewicht
- Teveel of verkeerd eten
- Te weinig spierarbeid en/of te lang zitten of staan
- Aanwezigheid van lymf- of veneus oedeem
De eerste symptomen van lipoedeem zijn zware, pijnlijke en gezwollen benen waarbij het overtollige vetweefsel abrupt stopt bij knieën of enkels. Het boven en onderlichaam kunnen wel twee tot drie kledingmaten verschillen. Vrouwen hebben daarbij vaak een koud gevoel in de benen. In de loop van de dag kunnen de klachten toenemen en verergeren voornamelijk bij warm weer. Het been hoog leggen doet bij lipoedeem de klachten niet afnemen, dit is alleen bij veneus oedeem (aders). Het weefsel is erg gevoelig, de pijn kan variëren van mild tot extreem waarbij een lichte aanraking of druk al niet te verdragen is. De huid oogt walnootachtig als een extreme vorm van cellulitis (sinaasappelhuid). Er kunnen snel blauwe plekken ontstaan.
Vrouwen met lipoedeem klagen vaak ook over vermoeidheid, lichamelijke inspanning blijkt dan moeilijk te zijn.
Door hun vermoeidheid zijn vrouwen met lipoedeem soms beperkt in hun mobiliteit. Dit kan invloed hebben op hun dagelijkse functioneren en leiden tot maatschappelijke isolatie, psychosociale klachten en obesitas.
Herkent u deze klachten?
Als u deze klachten herkent, kunt u het beste een huisarts of medisch specialist benaderen voor een diagnose en een gezondheidsprofiel. Het is wenselijk om meerdere disciplines te benaderen, denk aan een fysiotherapeut met de specialisatie oedeemtherapie en spierkrachtsoefeningen, diëtiste, psycholoog en chirurg.
Het is belangrijk dat lipoedeem in een vroeg stadium ontdekt wordt om verergering of complicaties tegen te gaan en mogelijke psychosociale klachten te ondervangen. Wanneer er sprake is van lymfoedeem kan dit verergeren door extreme kou en extreme warmte. Datzelfde geldt voor verbranding door de zon, insectenbeten, geïnfecteerde wondjes of andere infecties en knellende kleding. Zorg dus altijd dat u desinfectie bij u heeft, om direct te ontsmetten.
Wat kunt u er zelf aan doen:
Huidverzorging:
De hygiëne is met name belangrijk voor vrouwen met oedeem. Reinig en verzorg uw huid altijd met pH-neutrale verzorgingsproducten, bijv; Eucerin. Dit om de huidkwaliteit te verbeteren.
Comfortabele kleding:
Draag altijd ruimvallende kleding en comfortabele schoenen met lage hakken. Draag geen strakke riemen of te krappe bh’s, dit knelt de lymfeknopen/banen af.
Evenwichtige voeding:
De vetophopingen bij lipoedeem worden niet altijd veroorzaakt door overgewicht. Daarom kunnen ze lichtelijk worden bestreden door een dieet te volgen. Het is echter wel nuttig om af te vallen en aan sport te doen (met compressie). U moet hoe dan ook voorkomen dat u zwaarder wordt. Als u te zwaar bent, zou u zeker moeten proberen af te vallen tot u een body mass index (BMI) hebt tussen 19 en 25 en die te behouden.
Geneesmiddelen:
Helaas reageert lipoedeem niet op pillen of zalf.
Sport:
Sporten is raadzaam, maar alleen als u uw compressiekousen of bandages draagt. Zonder compressie zou de omtrek van uw benen nog meer toenemen. De volgende sporten worden vooral aanbevolen: wandelen (in een stevig tempo), aerobics. Andere sporten die goed voor u kunnen zijn, zijn aquagym en zwemmen. Hierbij heeft u geen compressiekleding nodig, omdat de waterdruk werkt als compressie.
Compressiekousen.
Compressiekousen beperken lipoedeem of houden het ten minste stabiel.
De kousen dienen bij voorkeur elke dag te worden gedragen, maar ten minste drie dagen per week (en ook tijdens sportactiviteiten).
Wat kunt u verder doen:
Manuele Lymfedrainage.
Als er sprake is van een duidelijke lymfeoedeem component, kan soms aanvullende therapie worden gegeven zoals manuele lymfedrainage, intensief zwachtelen gevolgd door het dragen van aangemeten steunkousen. Deze behandeling kan alleen op indicatie plaats vinden.
Liposuctie.
Chirurgische behandeling in de vorm van het wegzuigen van vet (liposuctie). Dit kan dan het beste in een multidisciplinair behandelprogramma plaatsvinden en in een centrum dat ervaring heeft met alle vormen van behandeling van lipoedeem en lymfoedeem.
Een chirurgische ingreep in de vorm van liposuctie kan in een vergevorderd stadium de functionaliteit van het lichaam verbeteren, pijnklachten en zwelling verminderen en uw fysieke uiterlijk en kwaliteit van leven verbeteren.
Psycholoog.
In sommige gevallen kan psychosociale hulp bijdragen aan het veranderen van hun negatieve zelfbeeld zodat mensen zich beter in hun vel kunnen gaan voelen.
Fysiotherapie.
Langdurige follow-up, begeleiding, objectieve effectmeting (zowel omtrek, gewicht en spierkracht) en zorgvuldige documentatie om te kijken of een behandelplan effectief is, is raadzaam.